Wręczono Pokojową Nagrodę Nobla. Laureatka "podtrzymuje płomień demokracji w narastającym mroku"

Pokojowa Nagroda Nobla, ustanowiona zgodnie z wolą Alfreda Nobla, jest przyznawana od 1901 roku. Do tej pory wyróżniono nią 142 laureatów. Wśród nich znaleźli się m.in. Martin Luther King Jr., walcząca o prawa i bezpieczeństwo kobiet Leymah Gbowee czy Nelson Mandela.

Zgodnie z treścią testamentu Alfreda Nobla jego pokojowa nagroda powinna trafić do "osoby, która wykonała najwięcej lub najlepiej pracę na rzecz braterstwa między narodami, zniesienia lub redukcji stałych armii oraz zorganizowania i wspierania kongresów pokojowych".

Tegoroczną laureatką Nagrody Nobla została Wenezuelka Maria Corina Machado. Komitet wyróżnił ją za "niestrudzoną pracę na rzecz praw demokratycznych mieszkańców Wenezueli i za walkę o sprawiedliwą i pokojową transformację ustroju od dyktatury do demokracji".

"Maria Corina Machado przewodziła walce o demokrację w obliczu stale rosnącego autorytaryzmu w Wenezueli. Pani Machado studiowała inżynierię i finanse, a także miała krótką karierę w biznesie. W 1992 roku założyła Fundację Atenea, która działa na rzecz dzieci ulicy w Caracas.

Dziesięć lat później była jedną z założycielek organizacji Súmate, która promuje wolne i uczciwe wybory oraz prowadzi szkolenia i monitoring wyborów. W 2010 roku została wybrana do Zgromadzenia Narodowego, zdobywając rekordową liczbę głosów. Reżim wydalił ją z urzędu w 2014 roku. Pani Machado przewodzi partii opozycyjnej Vente Venezuela, a w 2017 roku pomogła w założeniu sojuszu Soy Venezuela, który jednoczy siły prodemokratyczne w kraju ponad podziałami politycznymi.

W 2023 roku ogłosiła swój start w wyborach prezydenckich w 2024 roku. Kiedy jej kandydatura została zablokowana, poparła alternatywnego kandydata opozycji, Edmunda Gonzaleza Urrutię. Opozycja szeroko się zmobilizowała i systematycznie gromadziła dokumentację potwierdzającą, że to ona była prawdziwym zwycięzcą wyborów. Reżim ogłosił zwycięstwo i umocnił swoją władzę.

Pani Machado otrzymuje Pokojową Nagrodę Nobla przede wszystkim za swoje wysiłki na rzecz rozwoju demokracji w Wenezueli. Jednak demokracja znajduje się również w odwrocie na arenie międzynarodowej. Demokracja – rozumiana jako prawo do swobodnego wyrażania opinii, głosowania i reprezentacji w wybieralnym rządzie – jest fundamentem pokoju zarówno w obrębie krajów, jak i między nimi" – brzmi uzasadnienie wręczających Pokojową Nagrodę Nobla.

Donald Trump nie ukrywał, że chciałby otrzymać Pokojową Nagrodę Nobla. Wspominał o tym publicznie kilkukrotnie, również podczas Zgromadzenia ONZ we wrześniu. Wówczas stwierdził, że pomógł zakończyć "siedem niekończących się wojen". Również w lipcu miał zadzwonić do Jensa Stoltenberga, byłego sekretarza generalnego NATO, by zapytać o swoje szanse na zostanie laureatem.

Eksperci od początku byli jednak zgodni co do tego, że mało prawdopodobne jest, aby to Donald Trump otrzymał nagrodę. W związku z tym Kirsti Bergsto, przewodnicząca Norweskiej Socjalistycznej Partii Lewicy i rzeczniczka ds. polityki zagranicznej, przyznała, że Norwegia musi być przygotowana na każdą ewentualność.

"Kiedy prezydent jest tak niestabilny i autorytarny, oczywiście musimy być przygotowani na wszystko. Komitet Noblowski jest niezależnym organem, a rząd norweski nie ma wpływu na przyznawanie nagród. Nie jestem jednak pewna, czy Trump o tym wie. Musimy być przygotowani na wszystko" — oceniła Bergsto w rozmowie z "Guardianem".

Po ogłoszeniu laureatki Pokojowej Nagrody Nobla jeden z dziennikarzy zapytał przewodniczącego Norweskiego Komitetu Noblowskiego Jørgena Watne Frydnesa o nastawienie do postawy prezydenta Trumpa.

Przewodniczący odpowiedział: "W długiej historii Pokojowej Nagrody Nobla komitet widział już każdą formę kampanii czy napięcia medialnego. Każdego roku otrzymywaliśmy tysiące listów od osób, które wyrażały to, co dla nich oznacza "prowadzenie do pokoju". Komitet przyznający nagrodę naradza się w pokoju wypełnionym portretami wszystkich laureatów, odwagą i uczciwością. Naszą decyzję opieramy wyłącznie na pracy i woli Alfreda Nobla".

Tydzień Noblowski powoli dobiega końca. Została już tylko jedna kategoria, w której Komitet przyzna nagrodę. Co ciekawe, początkowo Nobel nie przewidywał nagrody z nauk ekonomicznych. O dodaniu tej dziedziny zdecydowano w 1969 roku, a fundatorem nagrody jest szwedzki bank centralny.

Każda z uroczystości jest transmitowana na żywo na oficjalnej stronie Fundacji Noblowskiej (nobelprize.org) oraz na oficjalnym kanale YouTube.