Cieszycie się z niższego VAT-u na żywność? Może mieć skutek odwrotny od zamierzonego
Jednym z rzekomych sukcesów rządu w walce z drożyzną ma być przejściowe wprowadzenie zerowej stawki VAT na podstawowe artykuły spożywcze. Otóż nie do końca.
Obniżka, która skończy się podwyżką
"Do tej pory przejściowe obniżki stawek podatku VAT stosowane były jako narzędzie mające na celu pobudzenie popytu, a nie obniżenie inflacji (m.in. przejściowa obniżka VAT w Wielkiej Brytanii w latach 2008-2009 oraz w Niemczech w 2020 r.). Badania wskazują, że w sytuacji, w której firmy zmagają się z niedostatecznym popytem są one w stanie w większym stopniu obniżyć ceny swoich produktów ze względu na zmniejszenie stawki podatku VAT, a następnie nie są skłonne do silnych podwyżek cen, gdy stawki VAT powrócą do pierwotnego poziomu" – czytamy w analizie.Analitycy banku wskazują również, że podstawowe artykuły żywnościowe charakteryzują się relatywnie niskimi marżami. Tymczasem badania wskazują, że firmy z relatywnie niskimi marżami mają tendencję do słabszego przeniesienia obniżki VAT na ceny, a później silniejszego podniesienia cen ze względu na jego podwyżkę do pierwotnego poziomu.
Kolejna kwestia to konkurencja na danym rynku. W Polsce mamy dość dużą koncentrację handlu detalicznego. Wsparcie dla takiej oceny stanowią dane GUS za 2020 r., zgodnie z którymi sklepy o powierzchni sprzedażowej powyżej 99 mkw. miały 59,4 proc. udział w całkowitej powierzchni sprzedażowej sklepów w Polsce. Przy takiej strukturze handlu detalicznego sieci handlowe są w stanie wykorzystywać swoją pozycję rynkową do zwiększania rentowności sprzedaży.
Ponadto, w przypadku produktów żywnościowych porównywanie cen tych samych produktów pomiędzy sklepami jest o wiele trudniejsze niż w przypadku dóbr trwałego użytku, gdzie istotna część handlu koncentruje się w Internecie. Co więcej, nawet stwierdzenie różnic w cenie tego samego produktu żywnościowego pomiędzy sklepami nie zawsze jest wystarczającym argumentem do zrobienia części zakupów w innym sklepie. Są to kolejne czynniki sugerujące słabsze przeniesienia obniżki VAT na ceny żywności, a później silniejsze podniesienie cen ze względu na jego podwyżkę do pierwotnego poziomu.
Może lepiej, żeby tej obniżki nie było
Z analizy Credit Agricole wynika, że ceny detaliczne artykułów żywnościowych, które zostaną objęte przejściową obniżką stawek VAT do zera, finalnie ukształtują się na wyższym poziomie niż w sytuacji, gdyby takiej przejściowej podwyżki VAT nie było."Na podstawie przeglądu literatury założyliśmy, że na ceny zostanie przeniesione 90 proc. podwyżki VAT do pierwotnych stawek i podobnie jak w przypadku obniżki efekt ten rozłoży się na dwa miesiące. Innymi słowy, w przypadku produktu kosztującego 10,50 zł brutto (przy 5 proc. stawce VAT) w warunkach pełnego przeniesienia obniżki stawki VAT do zera jego cena spadłaby do 10,00 zł (-4,8 proc.). Zakładamy jednak, że zrealizuje się jedynie 50 proc. z tego spadku, czyli cena obniży się do 10,25 zł (-2,4 proc.). Oznacza to, że cena netto wzrośnie z 10,00 zł do 10,25 zł. Następnie, po wzroście stawki VAT do pierwotnego poziomu na ceny zostanie przeniesione 90 proc. tej podwyżki. Czyli ceny zamiast o 5 proc. wzrosną o 4,5 proc. Czyli ostatecznie cena brutto analizowanego produktu wyniesie 10,71 zł (wzrost o 2,0 proc. w porównaniu do początkowej ceny)" – czytamy.
Zerowy VAT na żywność
Jak pisaliśmy w INNPoland.pl, obniżka stawki VAT do zera na podstawowe artykuły żywnościowe będzie mogła wejść w życie już od lutego na co najmniej pół roku.– Do KE skierowałem wniosek, pismo o możliwość zastosowania zerowej stawki [VAT] na żywność, na podstawowe artykuły żywnościowe, bo to uderza w zwykle polskie rodziny. I my zastosujemy niezależnie od tej odpowiedzi z KE zastosujemy pakiet osłonowy, dodatki osłonowe, ale chcę też powiedzieć, że jest wysokie prawdopodobieństwo że już od lutego obniżymy do zera na co najmniej pół roku VAT na podstawowe artykuły żywnościowe – taką deklarację złożył Mateusz Morawiecki pod koniec grudnia 2021 r.Wcześniej eksperci cytowani przez "Rzeczpospolitą" wskazywali, że to kłótnie o pietruszkę, bo zerowy VAT na żywność to groszowe obniżki dla konsumentów. Zerowy VAT sprawi, że cena chleba spadnie o ok. 15 groszy. Kilograma kurczaka – o ok. 40 gr, a dziesięciu jaj – o ok. 34 gr mniej.
Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej INNPoland.pl