W grudniu zeszłego roku ZUS chwalił się, że wdraża rozwiązania chmurowe, integrację z rejestrami innych instytucji publicznych, a także inwestuje w sztuczną inteligencję. Prof. Gertruda Uścińska stwierdziła, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał przejścia o 180 stopni z zarządzania analogowego na cyfrowe. Wtedy kluczowym zadaniem było usprawnienie polityki zdrowotnej. Aktualnie widać inną tendencję.

Działania prof. Gertrudy Uścińskiej są teraz kontynuowane przez jej następcę. Nowy prezes chce wykorzystać AI w ZUS na znacznie szerszą skalę. Urzędnicy zorientowali się, jaki potencjał drzemie w sztucznej inteligencji i chcą go wykorzystać w łapaniu oszustów. Ci, którzy dotychczas unikali kontroli, mogą w końcu wpaść.

W jaki sposób AI zostanie wykorzystane przez ZUS?

W trakcie seminarium ZUS przy współpracy z UODO 19 czerwca, 2024 roku poruszano tematy związanie z prawem ochrony danych. Podkreślano, że ZUS jest instytucją, która przetwarza dane niemal wszystkich Polaków. Właśnie ten aspekt ma być wykorzystany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w kolejnych decyzjach. Mają one uszczelnić system kontrolowania osób i podmiotów oraz ochronić skarb państwa przed oszustwami i odpływem pieniędzy.

Chcielibyśmy wspomóc pracę pracowników sztuczną inteligencją. Chcemy też odświeżyć Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Planujemy rozbudowę kreatorów wniosków i funkcji samodzielnego pobierania zaświadczeń.Zbigniew DerdziukPrezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w wywiadzie dla dziennika "Rzeczpospolita"

Z wypowiedzi Zbigniewa Derdziuka można wywnioskować, że ZUS nadał wysoki priorytet zadaniom związanym z wdrażaniem AI. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył, że algorytmy analityczne do typowania podmiotów, które powinny przejść kontrole, są stosowane już teraz.

Czy kontrole ZUS przeprowadzane z wykorzystaniem AI będą legalne?

Po głośnej sprawie nielegalnego wykorzystywania Pegasusa, wszelkie zagadnienia związane z zasadnym używaniem oprogramowania mającego styczność z danymi osobowymi, są szczegółowo kontrolowane. Zbigniew Derdziuk ubiegł pytania dotyczące legalności używania AI przez ZUS. Zaznaczył, że mają być wykorzystywane jedynie te modele działania sztucznej inteligencji, które spełniają aktualne wymagania prawne.

Oczywiście nie możemy skorzystać z takich narzędzi jak Copilot czy ChatGPT gdyż ZUS jest instytucją publiczną i nie może wysyłać do Stanów Zjednoczonych danych osobowych polskich obywateli. Ale będziemy wykorzystywali takie modele, które spełniają wymagania prawne i mogą być wykorzystane w naszej wewnętrznej chmurze Zbigniew DerdziukPrezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w wywiadzie dla dziennika Rzeczpospolita.

Zbigniew Derdziuk zapowiedział również zmiany w PUE ZUS. Chce unowocześnień obejmujących takie działania jak m.in.: odświeżenie interfejsu, rozbudowę funkcji takich jak kreator wniosków, czy pobierania zaświadczeń z konta. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych chciałby także, aby portal instytucji był bardziej przyjazny dla osób niepełnosprawnych.

Czy sztuczna inteligencja zastąpi pracowników ZUS?

Obok kwestii prawnych, pojawiają się też pytania dotyczące zastąpienia urzędników przez AI w przyszłości. Prezes ZUS znów uspakajał. Sztuczna inteligencja miałaby wspomagać pracowników, a nie ich zastępować.

Zbigniew Derdziuk podał przykład, chociażby pomocy w typowaniu decyzji o kontroli podmiotu, czy wydawaniu prostych decyzji administracyjnych. Sztuczna inteligencja mogłaby pomóc w prezentowaniu informacji urzędowych w bardziej przystępny dla obywatela sposób.