Trudniejsze pozbycie się pracownika i konieczność wyłożenia dodatkowych pieniędzy - to tylko część zmian, jaka czeka firmy w 2024 r. Zdaniem eksperta są to modyfikacje "propracownicze", które w końcu dostosowują przepisy do rzeczywistości. Wskazujemy pięć najważniejszych zmian w prawie pracy.
2023 to rok rewolucji w prawie pracy. Również w 2024 r. na zatrudnionych czekają nowe przepisy. – To są zmiany bardziej propracownicze niż propracodawcze – ocenia w rozmowie z INNPoland.pl Oskar Sobolewski, twórca Debaty Emerytalnej oraz ekspert HRK Payroll Consulting.
Oto piątka dla pracowników.
W 2024 r. wejdą w życie bardzo ważne zmiany w związku z nowelizacją ustawy o emeryturach pomostowych. Zgodnie z nimi już od 1 stycznia zwolnienie pracownika będzie znacznie trudniejsze.
– Nowe przepisy dają możliwość przywrócenia do pracy określonych kategorii osób aż do momentu zakończenia postępowania sądowego. Ustawodawca wskazuje pojęcie pracownika do którego są skierowane nowe przepisy – to pracownik podlegający szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia – podkreśla Sobolewski.
W praktyce oznacza to, że jeśli pracownik nie będzie zgadzał się z decyzją o zwolnieniu, którą podejmie pracodawca, to po wniesieniu sprawy do sądu pracy nadal będzie wykonywał obowiązki zawodowe aż do momentu zakończenia postępowania. Takie sprawy mogą ciągnąć się nawet przez trzy lata. W tym czasie pracownik będzie pobierał pełne wynagrodzenie.
Sobolewski wskazuje, że faktycznie już teraz dość często zdarza się, że zatrudnieni podważają decyzje pracodawców o zwolnieniach.
– Jest to praktykowane. Teraz, dzięki nowym przepisom, można się spodziewać, że takie rozwiązanie będzie budziło zainteresowane. Wśród przedstawicieli nowej większości parlamentarnej pojawiły się pomysły, aby dokonać zmian w tych przepisach jeszcze na etapie prac nad zmianami, które miały miejsce w poprzedniej kadencji Sejmu. Natomiast czy, jak i w jakim kierunku będzie to prowadzone, to na razie nie wiemy, bo nie ma projektu – zaznacza.
Jeszcze na etapie prac sejmowych poprawki zgłaszała Lewica, ale nie zostały one przyjęte. W związku ze zmianą władzy ekspert uważa, że "można się zatem spodziewać, że coś w tym zakresie zmieni się w kolejnych miesiącach lub latach".
W 2024 r. wejdą w życie przepisy bhp w zakresie wyposażania stanowisk pracy. Pracodawcy będą musieli przekazać pracownikom stacjonarny monitor ekranowy lub podstawkę, która pozwoli na ustawienie ekranu w taki sposób, aby górna krawędź była na wysokości oczu. Poza tym musi dostarczyć dodatkową klawiaturę i mysz.
Jednak nie wszyscy zatrudnieni mogą liczyć na wsparcie w tym zakresie. – Ograniczeniem jest czas pracy spędzony przed komputerem w ciągu doby – tłumaczy ekspert. Wyposażenie otrzymają pracownicy, którzy przez co najmniej połowę dobowego wymiaru pracy korzystają z laptopa.
– To jest dostosowanie przepisów do rzeczywistości, które od wielu lat się nie zmieniały. Finalnie ministerstwo doszło do wniosku, że nadszedł czas odzwierciedlić sytuację pracowników w prawie. Stanowisko pracy ewoluowało i nie jest tym, które było np. 15 lat temu, kiedy miejscem pracy było co do zasady wyłącznie biuro. Od czasu pandemii COVID–19 oraz od kwietnia 2023 r., kiedy weszły w życie przepisy o pracy zdalnej, pojęcie miejsca pracy uległo zasadniczej zmianie. Teraz praca z laptopami w domu będzie mogła być zgodna z przepisami rozporządzenia – wskazuje Sobolewski.
Przepisy w tym zakresie wejdą w życie w maju 2024 r. – Pracodawcy na razie badają rynek i przygotowują się do oszacowania, jakie koszty pochłonie ta zmiana – ujawnia nasz rozmówca.
Poza obowiązkowym doposażeniem stanowisk pracodawcy będą musieli wyłożyć dodatkowe pieniądze na pracowników, którzy mają problemy ze wzrokiem. Zatrudnieni zyskają bowiem prawo, aby wnioskować o dofinansowanie szkieł kontaktowych.
– Pracodawcy mają w tym zakresie większe pole do decyzji, bo przepisy nie wskazują, ile i z jaką częstotliwością mają przekazywać. Będzie to regulowane w wewnętrznych źródłach prawa. W praktyce pracownik będzie musiał złożyć wniosek o dofinansowanie - tak, jak obecnie w przypadku okularów. Zasady w tym zakresie i procedura będzie bowiem podobna jak w przypadku okularów – podkreśla ekspert.
W 2024 r. na osoby najmniej zarabiające czekają aż dwie podwyżki. Od 1 stycznia 2023 r. płaca minimalna wyniesie 4242 zł brutto, a od 1 lipca 2024 r. – 4300 zł brutto.
Regulują to przepisy – jeśli inflacja przekracza 5 proc., to najniższą krajową trzeba podnieść dwa razy w ciągu roku. Z szacunków wynika, że podwyżki obejmą około 3,5 mln pracowników.
Podwyżka płacy minimalna będzie miała też wpływ na zatrudnionych, którzy zarabiają więcej. Dzięki temu wzrosną odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy w ramach zwolnienia grupowego. Wysokość tego świadczenia nie może być wyższa niż 15–krotność płacy minimalna (od 1 stycznia – 63 630 zł, od 1 lipca – 64 500 zł).
Poza tym wzrośnie też odszkodowanie dla pracownika, który padł ofiarą mobbingu lub wobec którego naruszono złamano zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Wysokość takiego odszkodowania nie może być niższa niż płaca minimalna.
Niektóre zmiany mogą pojawić się w trakcie trwania roku. W ocenie Sobolewskiego na razie "trudno jest wyrokować", jakie rozwiązania zostaną wdrożone, choć zwraca uwagę na dwa ważne obszary.
– Planowane są tzw. wakacje od ZUS–u, czyli bardziej proprzędsiębiorcze rozwiązanie. Zgodnie z zapowiedziami z expose to ma być jedna z kwestii, która dość szybko zostanie ujęta w projekcie, ale na razie czekamy, w którym kierunku będą podążały zmiany – przyznaje.
Propozycja, którą w kampanii wyborczej prezentowała Koalicja Obywatelska (KO), zakłada, że przedsiębiorcy będą mogli zrezygnować z jednej składki w ciągu roku i nie będzie to miało wpływu na wysokość przyszłej emerytury.
Choć sama wysokość składek się nie zmieni, to dzięki 11 przelewom na konto ZUS osoby prowadzące firmy zaoszczędzą ponad 1,5 tys. zł. "Fakt" podaje, że jeśli Tusk spełni obietnice, to w skali roku przedsiębiorcy zapłacą składki ZUS w wysokości 17 603,52 zł, a nie 19 203,84 zł.
Druga ważna zapowiadana reforma to składka zdrowotna. – W tym przypadku większość sejmowa nie wskazuje dokładnie, od kiedy przepisy mogłyby obowiązywać, szczegółów jednak w tym zakresie nie ma, więcej będzie można powiedzieć jak się pojawi pierwszy projekt ustawy w tym zakresie – kwituje ekspert.